Depressieve vissen klinkt misschien als een grap, maar dat is het niet..

Honden en katten liefhebbers geloven heilig dat hun dieren menselijk eigenschappen hebben zoals bijvoorbeeld: “gedachten”. Sommige zouden zeggen dat het gewoon om Antropomorfisme gaat, echter honden en katten fanaten zijn er van overtuigd dat hun katten “vrolijk” of “verdrietig” zijn. Natuurlijk kunnen we ze het niet gewoon even vragen, maar we kunnen stellen dat hoe meer wetenschappers over dierenintelligentie leren ze niet alleen op instinct leven. Helaas zijn er nog steeds dierenliefhebbers die moeite hebben om te geloven dat vissen zelfbewust zijn en gevoelens hebben. Ze lijken namelijk expressieloos (net zoals veel katten). Voor wetenschappers is het echter duidelijk dat vissen niet alleen emoties hebben, maar ook zeker vatbaar zijn voor een depressie.

Een van deze wetenschappers is Julian Pittman. Hij gebruikt vissen om anti depressie behandelingen voor mensen te ontwikkelen. Dit is mogelijk aangezien er een fysiologische overlapping is met ons. “De neurochemie is zo vergelijkbaar dat het eng is”, heeft hij pas nog verteld aan de New York Times. Pittman beschouwt vissen, hij werkt met zebradanio’s, nuttig voor het testen van de effectiviteit van antidepressiva, omdat het zo makkelijk is om hun emotionele staat af te lezen.

Foto door: Jokurt78

Pittman’s lab gebruikt iets wat ze de “nieuwe aquarium test” noemen. Dit is wanneer een vis aan een nieuwe omgeving wordt blootgesteld, zoals een nieuw aquarium. Normaliter zou de vis de bovenste laag van het aquarium onderzoeken, echter wanneer de vis depressief is zal hij in de bodem laag van de nieuwe omgeving blijven.

Normaal onderzoekend gedrag

Depressief gedrag

Om de vis depressief te maken voor deze test wordt de vis door Pittman’s team twee weken lang dronken gevoerd met ethanol voordat het abrupt gestopt wordt. Hierdoor wordt de vis in een stressvolle ontwenning geforceerd. (Het is waard om de ethische implicaties in acht te nemen: Als een dier depressief kan worden, zullen velen het immoreel vinden om een dier bloot te stellen aan een staat van lijden.)

Is depressie wel het juiste woord? Dat is moeilijk te zeggen. Terwijl we niet zeker kunnen weten hoe deze emotionele staat voelt bij de vis, we weten het nauwelijks bij andere mensen, kunnen we er redelijk zeker van zijn dat wat de gedragsonderzoekers zien alle tekenen van moedeloosheid, demotivatie of op zijn minst een staat van demobilisatie van angst.

Schuttersvis. Foto: Reflection vision photography

Het is duidelijk dat vissen veel meer intellectueel bekwaam zijn dan eerder aangenomen. Conventionele wijsheid houdt in dat ze amper een geheugen hebben, maar studies hebben aangetoond dat dit niet waar is. In experimenten, gedaan door wetenschappers aan de Universiteit van Oxford en de Universiteit van Queensland zijn vier schuttersvissen, een vis die water spuit om insecten naar beneden te schieten, getraind om een beloning te verwachten wanneer ze water schieten naar de één van twee foto’s van gezichten. Eén van de schuttersvissen had het na 30 pogingen door; de andere vissen hadden wat langer nodig. Wat opmerkelijk is, is dat wanneer ze 44 foto’s te zien kregen van gezichten die ze nog nooit eerder gezien hadden, spoten ze naar de juiste persoon met 89% nauwkeurigheid.

Een onderzoeksgroep die zich concentreert op de mogelijkheden van vissen is “Fish Lab” een onderdeel van het Department of Biological Sciences aan de Macquarie Universiteit in Sydney. Onder leiding van Culum Brown die de intelligentie en bewustzijn van vissen uitvoerig heeft onderzocht en vaak geciteerd wordt. Tevens heeft hij het boek “Fish Cognition and behavior” geschreven wat momenteel in zijn tweede druk serie is. “Onderzoek heeft uitgewezen dat vissen hun perceptie en cognitief vermogen vaak gelijk aan- of zelfs hoger is dan gewervelden dieren”. “Uit inteligente tests is gebleken dat vissen, in vergelijking tot mensen en andere landdieren, een hoge gradatie van gedragsmatige plasticiteit hebben”.

“Het grote probleem is dat mensen vissen niet hetzelfde behandelen als andere dieren. Het is een complex probleem, maar het komt er op neer dat ze vissen niet begrijpen en zich er niet aan kunnen relateren. Wanneer die connectie er niet is voel je vaker minder empathy”.

Culum Brown heeft een lijstje gemaakt met dingen die wetenschappers over vissen hebben geleerd:

• Vissen kunnen multitasken dankzij cerebrale lateralisatie, een eigenschap die tot kort geleden uniek aangeschreven werd aan mensen
• Ze kunnen zich de locatie van objecten herinneren dankzij functie aanwijzingen, een capaciteit dat door de mens ontwikkeld wordt op ongeveer de leeftijd van zes jaar oud.
• Vissen hebben een uitstekend lange termijn geheugen.
• Vissen kunnen samenwerken en laten kenmerken zien van sociale intelligentie zoals samenwerking en verzoening.

Vissen kunnen gereedschap gebruiken, nog een kenmerk dat in een lange lijst met vaardigheden die uniek zouden zijn voor alleen mensen.

“Ieder dier is uniek en heeft een eigen identiteit en persoonlijkheid. Ieder dier is speciaal en verdient het om met respect behandeld te worden. We hebben een zorgplicht om pijn en lijden te minimaliseren waar mogelijk”.

De meest gehouden vis is een goudvis, de New York Times vroeg aan Victoria Braithwaite van Penn State University wat je je het beste kan doen als je vis slaperig of teruggetrokken over komt. “Vissen zijn van nature erg nieuwsgierig en zoeken nieuwe dingen op”. Zij suggereert om de vissen wat nieuws te doen te geven. Verplaats de objecten in het aquarium of voeg iets nieuws toe. Culum Brown’s onderzoek laat zien dat vissen goed reageren op complexe aquarium inrichtingen met eetbare planten en objecten om langs en door te zwemmen. Amusement verlaagt de kans op stress volgens Brown en kan zelfs hersen groei bevorderen.