Een aquarium opzetten is niet zo moeilijk als je denkt. Het is echter wel van belang dat je er de tijd voor neemt. Dit geld zowel voor beginners als experts. Tijd is de hoofdfactor als het er op aan komt, voor het opzetten van een goed aquarium.
Hoeveel tijd heb je nodig om een aquarium op te zetten?
Om een aquarium op te zetten is tijd nodig, hoeveel tijd? Dit hangt af van je eigen wensen en de vissen die je wilt gaat houden. Het opzetten van een aquascape, wat vaak zwaar beplant is, duurt nu eenmaal langer om op te zetten dan een aquarium met nep planten. Gemiddeld moet je rekening houden met een tijdsduur, tussen de 1-4 uur. Dit is alleen voor de opzet. Het is handig om ook wat tijd te besteden om je voor te bereiden en wat kennis op te doen. Na de opzet van het aquarium moet je nog ongeveer 1 tot 3 weken wachten tot je daadwerkelijk vissen kunt gaan houden. Je zult verderop lezen waarom dit het geval is.
1. Voorbereiding
Voor alles wat je doet is het altijd verstandig om je goed voor te bereiden. Het is misschien niet altijd het leukste werk maar dit kan je er natuurlijk wel van maken. Zie het als een uitgebreid (meer details) verlanglijstje wat we vroeger voor Sinterklaas maakte.
Je moet aan de volgende zaken denken:
- Welke aquarium dieren wil je gaan houden?
- Kunnen deze dieren wel samen?
- Hoeveel ruimte heb je voor het aquarium nodig?
- Hoe moet het aquarium eruit gaan zien?
- Wat zijn de wensen van deze dieren?
Welke aquarium dieren wil je gaan houden?
In de aquarium hobby heb je keuze uit honderden soorten vissen, die van over de hele wereld vandaan komen. Iedere vis leeft hier op zijn eigen manier, met zijn eigen wensen als het aankomt op water en omgeving. Water hier is niet gelijk aan het water van aan de andere kant van de wereld. Niet iedere vis houdt van dezelfde warmte, dezelfde stroming en dezelfde waterwaardes. Er kan bijvoorbeeld een groot verschil zijn in pH (zuurtegraad) van het water.
Ook beplanting is nergens hetzelfde, sommige omgevingen zijn dicht beplant waar andere weinig tot geen planten hebben. Dit zijn allemaal zaken waar je rekening mee moet houden, bij het goed opzetten van een aquarium. Je kunt dus niet zomaar een dierenwinkel inlopen en lukraak vissen uitkiezen. Als je verschillende vissen uit verschillende gebieden wilt kan dit wel, maar het is heel belangrijk om te kijken dat hun wensen overeenkomen. Met name de waterwaardes spelen hierbij een grote rol. Zijn deze niet oke? Dan verkort je de levensduur van een vis aanmerkelijk.
Kunnen deze dieren ook wel samen?
Het laatste waar je over moet nadenken is of vissen wel bij elkaar passen. Sommige vissen zoals Betta’s zijn agressief. Andere vissen zijn zeer territoriaal en veel Barbeel soorten zijn vinnenbijters. Vind je garnalen leuk? Dan is het verstandig om alleen vegetariërs te nemen of vissen die alleen passief zijn. Garnalen worden namelijk zeer snel aangezien als “levend snackje”. Wees voorbereid en zoek het op. Helaas zijn er nog steeds veel dierenwinkels met te weinig kennis over vissen om grondig advies te kunnen geven.
Hoeveel ruimte heb ik voor het aquarium nodig?
Hoeveel ruimte je nodig hebt hangt compleet af van de beslissingen die je hebt genomen bij het vorige stukje. De hoeveelheid liters water zal de remmende factor zijn op wat mogelijk is in je aquarium. Aangezien een aquarium een gesloten systeem is zul je rekening moeten houden met zowel het aantal liters zwemruimte als de hoeveelheid bioload (rommel) die de vis produceert. Dit is voor iedere vis anders en het is dus verstandig je hierop in te lezen.
Andere zaken waar je rekening mee zal moeten houden, is je vloer. Een vol aquarium kan behoorlijk zwaar zijn en niet iedere vloer kan dit dragen. Je wilt immers niet dat het aquarium door de vloer heen zakt. Ga er vanuit dat je ongeveer 1,5 kilogram draaggewicht hebt per liter aquarium volume. Een aquarium met een volume van 100 liter zal dus rond de 150 kilo wegen. Dit is dan inclusief water, bodem, hout en steen. Uitzonderingen zoals en vol steen aquarium daar gelaten.
De locatie in je huis doet er ook toe. Een aquarium zou nooit rechtstreeks zonlicht moeten ontvangen. Direct zonlicht zorgt voor een algenplaag waar geen einde aan komt. Zorg ook dat je bij je aquarium altijd de ruimte hebt, zodat je voor onderhoud overal makkelijk bij kan. Geloof ons dit scheelt je een hoop zorgen later.
Hoe moet het aquarium eruit gaan zien?
Je hebt vast wel en beeld in je hoofd. Nu moet je gaan bedenken of de ruimte die je voor het aquarium hebt, dit idee ook toelaat. Misschien nog zelfs belangrijker: past dit ook bij de vissen? We hebben onze eigen categorie met inspiratie maar ook via Google kun je hele mooie aquaria tegenkomen. Neem rustig je tijd en kijk rond. Wil je een gemeenschap aquarium of toch liever een aquascape? Misschien past een biotoop wel bij je. Ieder aquarium type heeft zijn eigen voor- en nadelen. Kijk naar de natuur, materialen en laat je inspireren. Heb je hulp nodig? Vraag dan om hulp bij bijvoorbeeld: ons of andere aquarium specialisten.
Ben je er eenmaal over uit? Dan kun je de stap maken om naar de winkel te gaan.
2. Naar de winkel
Laten we je maar meteen uit de droom helpen. Je zult de eerste week nog geen vis mee kunnen nemen vanuit de winkel. Dit, omdat het aquarium en het water nog niet geschikt is voor het houden van de dieren. Als je meteen vissen meeneemt, is er een hele grote kans dat het niet goed zal gaan met je vissen.
Even de voordelen van zowel een webshop als een winkel.
Webshop
- Vaak iets goedkoper
- Soms betere merken
- Je kan meteen alle informatie erbij zoeken
Winkel
- Wat je ziet is wat je krijgt
- Je weet dat het op voorraad is
- face-to-face service
- Direct antwoord
- Snel garantiewerk
Boodschappenlijstje Aquarium & Techniek
Dit is wat je nodig zult hebben qua aquarium producten:
- Het aquarium
- Verlichting
- Filter (intern of extern)
- Verwarming
- Flesje bacteriën
- CO2 set (optioneel)
Boodschappenlijstje inrichting producten
Dit is wat je nodig zult hebben qua inrichting producten:
- Zand/gravel of aquasoil*
- Stenen
- Hout
- Planten
Het is altijd verstandig om te zorgen dat je meer dan genoeg van dit alles hebt. Het is namelijk lastig om later nog bodembedekking toe te voegen. Dit geld ook voor aquariumplanten. Deze helpen bij het opstarten van het aquarium en het opstarten van een biologisch evenwicht.
*Een aquasoil is de nieuwe stijl van de vroegere voedingsbodem. Deze bestaat uit gebakken kleiballetjes vol met grondstoffen. Deze hoeft niet meer bedekt te worden en alleen gestrooid te worden, waar daadwerkelijk planten komen.
3. Het aquarium opzetten
Wanneer je het aquarium hebt uitgepakt is het altijd verstandig om hem even met een nieuwe spons schoon te maken. Hiervoor heb je alleen kraanwater nodig. Gebruik nooit schoonmaakmiddelen in een aquarium! Het is ook verstandig om te controleren of alle hoeken van het aquarium goed verlijmd zijn. Immers kan er altijd een fabricagefout tussen zitten. Hoe klein de kans ook is. Je hebt liever geen vloer vol water.
Staat het aquarium goed en weet je zeker dat dit de plek gaat worden? Dan kan het leukste gedeelte beginnen!
3.1 Vul het aquarium met de eerste bodemlaag
Ga je een beplant aquarium of een aquascape maken, dan is het verstandig om op de juiste plekken aquasoil aan te brengen. Dit geldt ook voor enige andere toevoegingen. Deze zal ervoor zorgen dat de planten de juiste hoeveelheid voeding zullen krijgen en de wortels goed kunnen gaan groeien. Een handige tool om te gebruiken hierbij is een zandplatmaker.
3.2 Techniek passen
Pak de techniek en bekijk waar deze in het aquarium moet. Je hoeft het nog niet vast te maken in het aquarium maar het is wel belangrijk, om vast te stellen waar de interne filter of inflow/outflow pijp komt. Hetzelfde geldt voor de verwarming. Dit om te voorkomen dat het er later niet meer bij past.
3.3 Hardscapen
Nu kun je fijn aan de gang gaan met je aquarium decoratie wat de meeste aquascapers van tegenwoordig bestempelen als hardscape. Je kunt nu naar eigen wil jouw onderwaterwereld in elkaar zetten. Hierbij is je fantasie (en misschien je portemonnee) de enige remmende factor.
Wil je een echt aquascape in elkaar zetten dat zijn er een aantal dingen waar je op moet letten. Wanneer je al je hout en steen op de juiste plek hebt staan, is het verstandig om er een uurtje later weer naar te komen kijken. Dit, zodat je met verse ogen er naar kunt kijken. Op deze manier zie je meestal kleine dingetjes die je eerst niet zag.
Staat alles zoals je wilt? Duw ze dan nog een beetje dieper in de bodembedekking. Nu kunnen de stenen en stukken hout niet makkelijk meer verschuiven. Als je hoge bergen maakt, zorg dan ook altijd dat deze op een of andere manier gestremd worden. Anders zal de bodembedekking met de stroming gewoon mee naar beneden glijden.
Nog een paar aquascaper tips:
- Zorg dat je een centrale steen hebt (de grootste steen)
- De gouden ratio en de regel der derden helpen bij een goede layout
- Een oneven aantal stenen is rustgevender voor het oog
- Gebruik niet teveel verschillende materialen (liefste 1 soort steen en hout)
- Gebruik niet teveel of te weinig hardscape
3.4 Planten planten
Tegenwoordig hebben we keuze uit verschillende planten. Hiermee bedoelen we dan niet de verschillende rassen maar hoe ze gegroeid zijn. Naast het traditionele steenwol beplanten is er tegenwoordig ook ‘in vitro’. Planten die in een laboratorium gekweekt zijn. Vrij van ziekte, pesticide en slakken. In beide gevallen is voorbereiding van de planten nodig en haal je de media waarin de plant is gegroeid eraf.
Met steenwol is dit wat peuterwerk en gaat dit het gemakkelijkst in een bak water. Bij in vitro planten is de media er simpel af te spoelen. Het is veelal handiger om of van voor naar achter te werken of van achter naar voor. Begin nooit lukraak met planten, want dit zorgt vaak voor de minst mooie beplanting.
Voorbereiding voor verschillende planten:
Tapijtplanten: Deze planten worden in kleine porties opgedeelt en in een dobbelsteen 5 formatie geplant. Hierdoor krijgt de plant de beste kansen om een egaal tapijt te vormen. Vergeet niet de wortels naar ongeveer 1cm kort te knippen. Dit stimuleert de plant om nieuwe wortels te maken en om zich goed vast te houden aan de bodem.
Stengel planten: Stengel planten zijn duidelijk te herkennen aan een lange stengel waar de bladeren uitkomen en eventueel stengel uitlopers. Knip de onderkant en bovenkant op gelijke hoogte af. Maak van de onderkant ongeveer 1,5-2 cm bijna geheel bladervrij. Dit is het gedeelte wat de bodem ingaat. De bovenkant knippen we even hoog af om ervoor te zorgen dat er een egale groei komt. Zouden we dit niet doen dan zou de ene stengel vele malen langer worden dan de ander.
Lotus: Lotus planten komen in een bolletje (net als een bloembol). Deze bol kun je voor de helft in de bodem duwen. Doe dit nooit in zijn geheel of de bol zal gaan rotten en de plant zal afsterven.
Epiphyte: Dit type plant klinkt misschien erg onbekend maar is het niet. De bekendste twee soorten planten van dit type zijn Anubias sp. en Varens. Deze planten groeien vanuit een wortelstok. Een leuke eigenschap van deze plant is dat hij op steen en hout kan groeien. De plant is simpel met visdraad of aquarium lijm vast te maken. Na verloop van tijd zal de plant zichzelf hechten aan de steen of het stuk hout. Dit type plant mag echter niet met de wortelstok onder de grond komen. Gebeurt dit wel dan zal de plant wegrotten.
Een goede pincet is essentieel voor het beplanten van een dichtbegroeid aquarium. Merken als JBL en Dupla maken mooie kwaliteit aquarium tools. Door het gebruik van een pincet wordt de grond minimaal verstoort, waardoor je niet per ongeluk de net geplante aquarium planten weer uit de grond trekt.
Heb je problemen met planten in de grond krijgen? Maak de bodem dan een beetje nat. In de meeste gevallen zullen de planten er makkelijker in gaan. Heb je TL verlichting aan boven het aquarium? Kijk dan uit dat je planten niet uitdrogen. Natuurlijk kun je het aquarium ook vullen en dan gaan planten. Het nadeel is dan alleen dat mossen alle kanten opgaan en het is moeilijk om ze vast te maken. De meeste stengelplanten hebben de neiging te gaan drijven omdat ze niet de kans krijgen om door de bodem op hun plek gedrukt te worden.
4. Techniek
Zoals eerder gezegd is een aquarium een gesloten systeem. Zie het als een duikboot voor ons. Wij hebben ook machines nodig om ons onderwater in leven te houden. Dit is voor vissen boven water niet anders. Vissen hebben hulp nodig met het overleven in een aquarium. Op deze manier kunnen ze toch een redelijk gelukkig leven hebben en wij genieten van hun in al hun pracht.
Filter
Een filter is noodzaak. Ieder aquarium waar een levend dier in zit heeft een filter nodig. De filter zorgt namelijk dat het water schoon blijft.
Wanneer je gebruik maakt van een interne filter dan is deze meestal al kant en klaar geleverd. De installatie een kwestie van ophangen en de stekker in het stopcontact doen. We raden meestal wel aan om de spons er even uit te halen en onder de kraan nat te maken. Op deze manier zorg je ervoor dat er minder lucht in de filter blijft hangen, wat voor lawaai kan zorgen. Ideaal wordt de filter net onder het wateroppervlak geplaatst. Denk hierbij aan een centimeter of 1-3. Dit zorgt ervoor dat het wateroppervlak in beweging blijft waardoor extra zuurstof wordt toegevoegd. Heb je een zwaar beplant aquarium? Dan kun je hem nog iets lager doen aangezien je planten de Co2 die je vissen uitstoten omzetten tot zuurstof.
Een externe filter is net even een ander verhaal. De gebruiksaanwijzing zal vaak vertellen waar de beste positie is voor de filter. Gemiddeld gezien mag het aquarium nooit hoger staan dan 1,5 meter vanaf de in- en uitgang van de filter. De meeste grote externe filters moeten altijd onder het aquarium staan. Het principe van een externe filter is dat door de ene slang de zogenaamde “inflow pijp” vuil water naar de filter wordt gezogen. Hier zal het biologisch en mechanisch gefilterd worden. Waarna het via de “outflow pijp” teruggestuurt wordt naar het aquarium.
Het is verstandig om bij het bevestigen van de in- en outflow pijp, de slangen altijd iets ruimer af te knippen. Heb je glazen pijpen, dan is dit bijna een must om te zorgen dat je deze makkelijk kan schoonmaken. Na verloop van tijd zullen de slangen vuil worden en onderhoud nodig hebben. Hiervoor is een filterborstel ideaal.
Vergeet nooit tijdens de installatie de filter media uit te spoelen. De filter media wordt vaak meegeleverd in de filter zelf. Soms is deze nog verpakt in plastic. Tijdens transport breken er soms deeltjes af en het is handig deze weg te spoelen. Daarnaast helpt het nat maken van de filter media bij het voorkomen van lucht die achterblijft in de filterruimte. Het kan ook geen kwaad om het filter basin te vullen met water. Dit zorgt ervoor dat niet je aquarium helemaal wordt leeggezogen tijdens het opstarten.
Als je de filter aanzet en hij maakt herrie is dit niet meteen iets om je zorgen over te maken. Dit is lucht die uit het filter basin aan het ontsnappen is. Je zult zien dat als je de filter een klein beetje scheef houd of zachtjes schudt er luchtbellen uit de outflow pijp komen. Het kan soms even duren voordat alle luchtbellen ontsnapt zijn. Zuigt de filter geen water aan? Vergeet dan niet in de gebruiksaanwijzing te kijken hoe je externe filter “primed”. Tegenwoordig hebben veel filters een knop die helpt bij het eerste beetje water aanzuigen. Dit verschilt echter per merk.
Verwarming
Zoals we eerder besproken hebben kunnen aquariumvissen vanaf over de hele wereld komen. Hierdoor kunnen de temperatuur behoefte van de vissen verschillen. Of je een verwarming nodig hebt is dus afhankelijk van wat voor vissen je hebt, en hoe warm het in je huis is. Vergeet hierbij niet dat bij velen van ons ‘s avonds de verwarming in huis uitzetten. Waardoor de temperatuur snel naar beneden gaat. Ook dan hebben de vissen warmte nodig en kan een graad meer of minder een hoop uitmaken. Gemiddeld gezien, kunnen de meeste tropische vissen gehouden worden in water tussen de 23 en 25 graden. Waarbij bijvoorbeeld Discus en L-nummer vissen het water liever warmer hebben dan 25 graden en goudvissen het liever koeler hebben dan 23 graden. Doe dus even je onderzoek, vergeet niet dat aquariumplanten ook niet van te koud water houden.
De verwarming kan het beste geplaatst worden in de stroming van de filter. Hierdoor zal het water dan verwarmd worden en het gehele aquarium worden doorgestuurd.
CO2 Systemen
Een Co2 systeem is voornamelijk bedoeld voor zwaar beplante aquaria en aquascapes. Het is absoluut geen verplichting maar als je van mooie planten houd dan is een vorm van Co2 toevoeging zeker aan te raden. Tegenwoordig zijn er zoveel verschillende systemen voor Co2 toevoegingen te koop, dat het slimste is om de gebruiksaanwijzing even goed door te lezen.
Verlichting
Het spreekt voor zich dat je de vissen graag wilt zien. Hiervoor heb je verlichting nodig. Gelukkig zit deze bijna altijd ingebouwd in je aquarium. (tenzij je een open aquarium hebt) Of je nu gebruik maakt van LED of TL het is aan te raden, je verlichting niet langer dan tussen de 6 en 8 uur aan te laten staan. Dit is meer dan genoeg om je planten mooi te laten groeien en ook genoeg, om de algengroei in bedwang te houden. Laat je hem langer aan staan, dan is de kans op een algenplaag zeer groot.
5. Het aquarium vullen
Een aquarium vullen is toch een beetje ingewikkelder dan alleen een emmer water leeg kieperen in het aquarium. In de meeste gevallen wil je liever niet dat je bodem verstoord wordt, zeker als je een voedingsbodem of aquasoil hebt.
Om dit te voorkomen heb je een aantal opties. Het slimste is om een schoteltje, plastic zak of een aantal stukken keukenrol op de bodem van het aquarium te leggen. Hier laat je dan het water op vallen. Door het contact met het geplaatste object wordt de waterstraal gebroken en zal er weinig tot geen schade zijn aan de hardscape of planten.
Zorg dat het water al verwarmt is tot een warmte van tussen de 23 en 25 graden ook al zitten er nog geen vissen in. De planten houden namelijk ook niet van koud water. Staat het maximum waterniveau niet aangegeven op de zijkant van het aquarium? Dan is het verstandig om tenminste 2cm onder de glazen rand te blijven. Dit om te verkopen dat het aquarium overloopt als je met je handen erin zou moeten.
Nu is het de tijd om de filter aan te zetten en de verwarming te laten opwarmen. Wanneer je dit gedaan hebt kun je ook de water verbeteraars toevoegen naar gelang de wensen van de toekomstige dieren. Sowieso wil je natuurlijk de bacteriën toevoegen die hun kolonies op gaan zetten in de aquarium bodem en in de biologisch filter media. Deze gaan helpen met het opzetten van een biologisch evenwicht.
6. Wachten
Zoals aan het begin van dit hele verhaal verteld is, dat je niet meteen vissen kon kopen, zul je misschien denken “maar mijn aquarium is toch klaar?” Nou, nee.
We hebben bacteriën toegevoegd en die hebben tijd nodig om zich te vermenigvuldigen. Deze bacteriën zijn heel belangrijk voor het behouden van een goede waterkwaliteit en de gezondheid van de vissen. Deze bacteriën hebben tussen 1 a 2 weken nodig om zich voldoende te kunnen vermenigvuldigen en te kunnen nestelen in de filter.
In de meeste gevallen zal je bij het opstarten van een nieuw aquarium in de eerste week altijd een nitrietpiek zien. Nitriet is een biologische afvalstof die giftig is voor zowel vissen als garnalen/krabben/kreeften. Gelukkig vinden de bacteriën in het aquarium ze heerlijk. Deze zullen ze gaan verwerken naar een minder giftige stof namelijk nitraat. Doordat er zoveel nitriet aanwezig is tijdens de opstart van een nieuw aquarium zal er een explosie aan nieuwe bacteriën zijn. Hierdoor kan het water wittig van kleur worden, net of er een soort mist in het aquarium zit. Dit zijn echter heel veel bacteriën. Dit effect verdwijnt vanzelf na ongeveer 5 dagen. Het nitriet zal dan op raken en de bacteriën die er te veel zijn zullen afsterven. Het is verstandig om je aquarium altijd te laten testen voordat je de eerste dieren gaat toevoegen. De meeste dierenwinkels doen dit gratis.
Tijdens de week wachten, zul je misschien merken dat je planten er slechter uit gaan zien. Dit is geen reden tot paniek, de aquariumplanten worden op de plantage gekweekt in hun bovenwater vorm. Wanneer ze in het aquarium gezet worden zullen ze een transformatie ondergaan naar een onderwater vorm. Helaas hoort het wegsmelten van bladeren hierbij. Je zult zien dat wanneer deze bladeren zijn weg gesmolten er na een paar dagen weer nieuwe bladeren zich zullen vormen.
7. Tijd voor vissen
We hebben een lange weg afgelegd en veel te veel verteld maar het is zover. Je kunt je eerste vissen kopen! Koop er echter maar een paar. Het biologisch evenwicht in je aquarium is nog erg gevoelig. Koop niet teveel maar verspreid het een beetje. Vandaag een schooltje en volgende week nog iets, enzovoort.
Vissen worden vaak meegegeven in een plastic zak met water en lucht. Het is belangrijk dat je de zak donker bewaard of tenminste zo dat de vissen niet naar buiten kunnen kijken. Dit is om de stress van het transport van winkel naar huis te verminderen. Ga ook niet nog eerst even winkelen maar gewoon meteen door naar huis.
Eenmaal thuis gekomen hang je de zak in het aquarium water. Deze laat je even op temperatuur komen zodat de vissen niet in shock raken. Na ongeveer een minuut of 30 voeg je wat aquariumwater toe aan het water in de zak. Hier laat je ze ongeveer 15 minuten aan wennen. Nu kun je de vissen met een schepnetje uit de zak halen. Het water in de zak mag nooit in het aquarium gegoten worden. Hiermee kun je ziektes naar je eigen aquarium overbrengen. Heb je dit alles gedaan? Pak een stoel, ga ervoor zitten want je hebt nu een mooi aquarium om van te genieten!
